ห่วง! การตลาดเหล้าเบียร์ บนโซเชียลฯ ลุกหนัก แนะปรับกฎหมายควบคุมให้เท่าทัน

สสส. – ศวส. เผย สถานการณ์การตลาดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บนสื่อสังคมออนไลน์ หวัง เด็กและเยาวชน รู้เท่าทันกลยุทธ์การตลาดยุคใหม่ นักกฎหมาย ชี้ พรบ.คุมน้ำเมา ล้าสมัย การบัญญัติกฎหมาย ม.32 ไม่ชัดเจน

ศูนย์วิจัยปัญหาสุรา (ศวส.) สนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดเสวนาวิชาการออนไลน์ “รู้เท่าทันกลยุทธ์การตลาดยุคใหม่ของธุรกิจเครื่องดื่มแอลกอฮอล์” เผยสถานการณ์การตลาดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บนสื่อสังคมออนไลน์ หวังให้เด็กและเยาวชนรู้เท่าทันปัญหาและปัจจัยเสี่ยง เพื่อสุขภาวะที่ดี

นางสาวกนิษฐา ไทยกล้า อาจารย์ประจำสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ กล่าวว่า ปัจจุบันธุรกิจเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เน้นสร้างประสบการณ์ให้ผู้บริโภค ผสมผสานระหว่างการตลาดแบบออฟไลน์และออนไลน์ จากการเฝ้าระวังการตลาดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บนสื่อสังคมออนไลน์ วันที่ 1 มกราคม ถึง 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2565 พบว่า

• ผู้โพสต์เกี่ยวกับการตลาดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ 857 บัญชีรายชื่อ
• กระจายอยู่ในพื้นที่ 54 จังหวัด
• จำนวนโพสต์ทั้งหมด 2,684 โพสต์

แพลตฟอร์มที่มีการโพสต์โฆษณามากที่สุด 

• เฟซบุ๊ก
• ติ๊กต๊อก
• ไลน์

ประเภทการโพสต์ 

• ร้อยละ 26.2 มาจากร้านขายส่ง/ปลีก
• ร้อยละ 24.5 รีวิว/บล็อกเกอร์/อินฟลูเอนเซอร์
• ร้อยละ 20 Official
• ร้อยละ 17.3 ร้านอาหารและเครื่องดื่ม

เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่มีการโพสต์มากที่สุด 

• เบียร์ไทย
• โซจู
• สุราสีในประเทศ
• น้ำผลไม้ผสมแอลกอฮอล์ - RTD
• สุราสีต่างประเทศ

นางสาวกนิษฐา กล่าวต่อว่า จากการศึกษาสะท้อนการเดินทางของลูกค้ารูปแบบใหม่ 5 ขั้นตอน คือ

1.การสร้างการรับรู้ด้วยข้อความ ตรายี่ห้อ ภาพนิ่ง คลิปวิดีโอ การจัดกิจกรรมการตลาด

2.การให้ข้อมูลพิจารณา การรีวิวจากอินฟลูเอนเซอร์ คอนเทนต์เปรียบเทียบเครื่องดื่ม วิธีการดื่ม การผสมเครื่องดื่มแบบใหม่

3.การซื้อผ่านสื่อสังคมออนไลน์ เว็บไซต์ E-market Place การจัดส่งถึงประตูบ้าน และการบอกสถานที่จำหน่าย

4.การรักษาลูกค้าด้วยการลด แลก แจก แถม ส่งฟรี สะสมแต้ม

5.การสนับสนุนและบอกต่อด้วยการแชร์โพสต์สาธารณะ การรีวิว การส่งข้อความทางตรง

แต่ละขั้นตอนมีกลุ่มเป้าหมายต่างกัน เช่น กลุ่ม Gen Z (อายุ 13-25 ปี) กลุ่ม Gen Y (อายุ 26-41 ปี) เน้นการสนับสนุนและบอกต่อ มากกว่าสร้างการรับรู้ การรักษาลูกค้า การพิจารณาหาข้อมูลและการซื้อ ขณะที่กลุ่ม Gen X (อายุ 42-57 ปี) เน้นสนับสนุนและบอกต่อ มากกว่าการพิจารณาหาข้อมูล การซื้อ สร้างการรับรู้ การรักษาลูกค้า และการซื้อ

นายไพศาล ลิ้มสถิตย์ กรรมการบริหารศูนย์กฎหมาย สุขภาพและจริยศาสตร์ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวว่า พ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 เป็นกฎหมายบังคับใช้มานานกว่า 14 ปี มีเนื้อหาที่ไม่ทันต่อสถานการณ์ กลไกคณะกรรมการจังหวัดขาดประสิทธิภาพ หลายจังหวัดขาดการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน การควบคุมการโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ตามมาตรา 32 เป็นบทบัญญัติที่มีปัญหาการตีความและการบังคับใช้กฎหมาย เนื่องจากความไม่ชัดเจนในการบัญญัติตัวบทกฎหมาย และขาดแนวปฏิบัติในการดำเนินงานของเจ้าหน้าที่ เช่น ปัญหาการใช้กลยุทธ์ Brand DNA ป้ายโฆษณาน้ำแร่ น้ำดื่ม น้ำโซดา หรือการใช้ถ้อยคำที่สื่อให้ผู้บริโภคหรือประชาชนจูงใจให้หรือทำให้นึกถึงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เป็นการโฆษณาแฝงของเครือข่ายธุรกิจเครื่องดื่มแอลกอฮอล์  อีกทั้งยังพบการโฆษณาหรือทำตลาดผ่านสื่อออนไลน์เพิ่มขึ้น จึงควรมีการเสนอปรับปรุงมาตรา 32 และควรเพิ่มเติมบทบัญญัติที่เกี่ยวข้องเพื่อให้ทันต่อสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง

ดร.ภญ.อรทัย วลีวงศ์ นักวิจัย สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ กล่าวว่า กิจกรรมการตลาดและการโฆษณาข้ามพรหมแดนของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (Cross-border alcohol marketing) เป็นปัจจัยเสี่ยงที่มีความซับซ้อนมากขึ้นในการกระตุ้นการดื่มและดึงดูดนักดื่มหน้าใหม่ จัดเป็นความท้าทายของการทำงานเพื่อลดปัญหาจากการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในโลกยุคดิจิตัลท่ามกลางกระแสการค้าเสรีและการเติบโตของอุตสาหกรรมแอลกอฮอล์ข้ามชาติและเกินอำนาจของประเทศใดประเทศหนึ่งในการควบคุม

องค์การอนามัยโลก ได้แนะนำให้ประเทศสมาชิกพัฒนากฎหมายประเทศเพื่อควบคุมการโฆษณาและกิจกรรมการตลาดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์โดยสิ้นเชิงหรือครอบคลุมมิติต่าง ๆ ให้ได้มากที่สุด โดยใช้กฎหมายอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องร่วมด้วย อาทิ

• กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค กฎหมายการประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการสื่อต่าง ๆ
• การกำหนดเงื่อนไขของใบอนุญาตจำหน่าย/บริหาร
• มาตรการทางภาษี
• กฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนตัว

"ในขณะที่ประชาคมโลกควรสร้างความร่วมมือระหว่างประเทศในการพิจารณากฎหมายระหว่างประเทศเพื่อควบคุม ดังความสำเร็จกรณีของอนุสัญญากรอบอนุสัญญาว่าด้วยการควบคุมยาสูบ (Framework Convention on Tobacco Control) และ หลักเกณฑ์สากลว่าด้วยการตลาดอาหารทดแทนนมแม่ (International Code of Marketing of Breast-Milk Substitutes)" ดร.ภญ.อรทัย กล่าว

 

 

https://www.hfocus.org/content/2022/06/25251

https://www.bangkokbiznews.com/social/1008224

เรื่องอื่นๆ